Οι ορμόνες – όπως τα οιστρογόνα, η τεστοστερόνη, η αδρεναλίνη και η ινσουλίνη –  είναι χημικές ουσίες που παράγονται από τον οργανισμό μας και επηρεάζουν την υγεία μας. Οι ορμόνες εκκρίνονται από τους ενδοκρινείς αδένες και τα όργανα, συμπεριλαμβανομένου του θυρεοειδούς, των επινεφριδίων, της υπόφυσης, των ωοθηκών, των όρχεων και του παγκρέατος. Το ενδοκρινικό σύστημα λειτουργεί με σκοπό τον έλεγχο του επιπέδου των ορμονών, ενώ τυχόν ορμονικές διαταραχές  προκαλούν προβλήματα υγείας. Η αποκατάσταση των ορμονικών διαταραχών περιλαμβάνει θεραπείες λήψης ορμονών, αντισυλληπτικά χάπια, ενέσεις ινσουλίνης, θυροξίνη κ.α. Δυστυχώς, οι θεραπείες αυτές ενδεχομένως να προκαλέσουν παρενέργειες, όπως:

  1. Εξάρτηση από φάρμακα.
  2. Ανακούφιση από συμπτώματα, όχι θεραπεία της νόσου.
  3. Αύξηση κινδύνου σοβαρών παθήσεων όπως εγκεφαλικού, οστεοπόρωσης, άγχους, προβλημάτων αναπαραγωγής, καρκίνου κ.α.

Κι όμως υπάρχουν τρόποι να εξισορροπήσουμε τις ορμόνες μας με φυσικό τρόπο. Ας δούμε αρχικά τα συμπτώματα διαταραχής των ορμονικών επιπέδων και τον τρόπο που μπορούμε να ρυθμίσουμε και να αντιμετωπίσουμε αρνητικές παρενέργειες.

Τι είναι το Ενδοκρινικό Σύστημα;

Το ενδοκρινικό σύστημα συντονίζει τις σχέσεις μεταξύ διαφόρων οργάνων και ορμονών. Οι ορμόνες, αμέσως μετά την έκκριση, οδηγούνται σε συγκεκριμένους ιστούς ή κύτταρα δεσμεύοντας τους υποδοχείς που βρίσκονται μέσα στο κύτταρο ή στην επιφάνεια του. Το ενδοκρινικό σύστημα αποτελείται από πολλούς αδένες, συμπεριλαμβανομένης της υπόφυσης, που είναι υπεύθυνη για την αποστολή πληροφοριών από τον εγκέφαλο σε άλλους αδένες. Η υπόφυση παράγει επίσης πολλές ορμόνες που κυκλοφορούν σε όλο το σώμα και έχουν διαφορετικές και σημαντικές λειτουργίες. Ο υποφυσιακός αδένας αποτελείται από δύο διαφορετικούς τύπους ιστών: την πρόσθια υπόφυση που συνθέτει και απελευθερώνει κλασικές ορμόνες (προλακτίνη, ορμόνη ανάπτυξης) και τον οπίσθιο υποφυσιακό αδένα που εκκρίνει νευρορμόνες. Η πρόσθια υπόφυση παράγει επίσης τις τροπικές ορμόνες, όπως:

  • ορμόνη διέγερσης του θυρεοειδούς (θυρεοτροπίνη)
  • ορμόνη διέγερσης των ωοθυλακίων
  • ωχρινοτρόπος ορμόνη
  • αδρενοκορτικοτροπική ορμόνη

Ο οπίσθιος υποφυσιακός αδένας αποθηκεύει και εκκρίνει δύο ορμόνες που παράγονται στην υποθαλαμική περιοχή, την αγγειοπιεστίνη και την ωκυτοκίνη. Άλλοι σημαντικοί αδένες περιλαμβάνουν τον επίφυτο αδένα, τον θυρεοειδή, τους παραθυρεοειδείς αδένες, τον θύμο αδένα και τους επινεφρίδιους αδένες.

Υπάρχουν δύο κύριες ομάδες ορμονών – εκείνες που προέρχονται από αμινοξέα (πρωτεϊνικές ορμόνες, πεπτίδια και αμίνες) και εκείνες που προέρχονται από λιπίδια (στεροειδή). Ας δούμε μια σύντομη ανάλυση αυτών των ορμονικών υποομάδων:

  • Ορμόνες αμίνης: Ορμόνες που συντίθενται από τα αμινοξέα τρυπτοφάνη (μελατονίνη) και τυροσίνη (ορμόνες του θυρεοειδούς και ντοπαμίνη).
  • Ορμόνες πεπτιδίων: Αποτελούνται από αμινοξέα βραχείας αλυσίδας και περιλαμβάνουν την αντιδιουρητική ορμόνη (που ονομάζεται αγγειοπιεστίνη) και την οξυτοκίνη.
  • Πρωτεϊνικές ορμόνες: Αποτελούνται από μακρύτερα πολυπεπτίδια και περιλαμβάνουν την αυξητική ορμόνη και την ορμόνη διέγερσης θυλακίων.
  • Στερεοειδείς ορμόνες: Προέρχονται από την χοληστερόλη και περιλαμβάνουν τεστοστερόνη, οιστρογόνα και κορτιζόλη

Η διαταραχή στα επίπεδα έστω και μίας ορμόνης ενδεχομένως να οδηγήσει σε προβλήματα υγείας που επηρεάζουν την ανάπτυξη, τη σεξουαλική ανάπτυξη και τη λειτουργία, τον ύπνο, το μεταβολισμό κ.α.

Σημάδια και συμπτώματα Ορμονικών Διαταραχών.

Ας δούμε μερικά συμπτώματα ορμονικών διαταραχών:

  • Υπογονιμότητα και διαταραχές στον κύκλο της περιόδου.
  • Αύξηση ή απώλεια βάρους
  • Κατάθλιψη και άγχος
  • Κόπωση
  • Αυπνία
  • Μειωμένη λίμπιντο
  • Αλλαγές στην όρεξη
  • Πεπτικές διαταραχές
  • Απώλεια και αραίωση μαλλιών

Τα συμπτώματα των ορμονικών ανισορροπιών έχουν διαβαθμίσεις ανάλογα με το είδος της διαταραχής. Τα υψηλά επίπεδα οιστρογόνου δημιουργούν ενδομητρίωση, δυσκολία αναπαραγωγής, ενώ τα συμπτώματα του διαβήτη συχνά περιλαμβάνουν αύξηση βάρους, αλλαγές στην όρεξη κ.α. Μερικά ζητήματα συνδέονται με μερικές από τις πιο κοινές ορμονικές ανισορροπίες, όπως:

  • Υπερβολική έκκριση οιστρογόνων: αλλαγές στον ύπνο, στο βάρος και την όρεξη, στρες, διαταραγμένος μεταβολισμός.
  • Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών: υπογονιμότητα, αύξηση βάρους, υψηλότερος κίνδυνος για διαβήτη, ακμή.
  • Χαμηλά επίπεδα οιστρογόνων: μειωμένη λίμπιντο, προβλήματα αναπαραγωγής, διαταραχές της εμμήνου ρύσεως, αλλαγές στη διάθεση.
  • Υποθυρεοειδισμός: χαμηλός μεταβολισμός, αύξηση βάρους, κόπωση, άγχος, ευερεθιστότητα, πεπτικά προβλήματα, διαταραχές της εμμήνου ρύσεως.
  • Χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης: στυτική δυσλειτουργία, μυϊκή απώλεια, αύξηση βάρους, κόπωση, προβλήματα διάθεσης.
  • Υπερθυρεοειδισμός: άγχος, αραίωση μαλλιών, απώλεια βάρους, (σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου), προβλήματα ύπνου, αρρυθμίες
  • Διαβήτης: αύξηση βάρους, νευροπάθεια, υψηλότερος κίνδυνος απώλειας όρασης, κόπωση, αναπνευστική δυσχέρεια, ξηροστομία, δερματικά προβλήματα
  • Κόπωση των επινεφριδίων: κόπωση, μυϊκοί πόνοι, άγχος και κατάθλιψη, προβλήματα ύπνου, ομίχλη εγκεφάλου, προβλήματα αναπαραγωγής

 

Παράγοντες κινδύνου και αιτίες ορμονικών διαταραχών.

Οι ορμονικές διαταραχές προκαλούνται από συνδυασμό παραγόντων όπως η διατροφή, το ιατρικό ιστορικό, γενετική προδιάθεση, στρες, η έκθεση σε τοξίνες, όπως:

  • Τροφικές αλλεργίες και προβλήματα του εντέρου: Η υγεία του εντέρου παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση των ορμονών.
  • Παχυσαρκία
  • Υψηλά επίπεδα φλεγμονής λόγω κακής διατροφής και καθιστικής ζωής
  • Τοξικότητα (έκθεση σε φυτοφάρμακα, τοξίνες, ιούς, κάπνισμα, αλκοόλ, χημικές ουσίες) (1)
  • Στρες, έλλειψη ύπνου.

7 Τρόποι να εξισορροπήσουμε τις ορμόνες μας με φυσικό τρόπο

Βήμα 1: Αντικαθιστούμε τους υδατάνθρακες με υγιή λίπη

Το σώμα μας χρειάζεται διάφορα είδη λίπους για τη δημιουργία ορμονών, συμπεριλαμβανομένων των κορεσμένων λιπαρών και της χοληστερόλης. Αυτά τα βασικά λίπη διατηρούν τα επίπεδα φλεγμονής χαμηλά, ενισχύουν το μεταβολισμό και βοηθούν στην απώλεια βάρους. Οι τέσσερις καλύτερες αντιφλεγμονώδεις τροφές με υγιείς λιπαρές ουσίες περιλαμβάνουν: λάδι καρύδας, αβοκάντο, βούτυρο με βότανα και άγριο σολομό. Το λάδι καρύδας είναι έχει φυσικές αντιβακτηριακές ιδιότητες. Το αβοκάντο ενισχύει την υγεία της καρδιάς, μειώνει τις φλεγμονές, τον έλεγχο της όρεξης και βοηθά στην καθημερινή πρόσληψη ινών και θρεπτικών ουσιών όπως το κάλιο.

Ο σολομός είναι μία από τις καλύτερες πηγές ωμέγα-3 λιπαρών οξέων, σημαντικό συστατικό της μεμβράνης των εγκεφαλικών κυττάρων, βοηθούν στην προστασία λόγω απώλειας νευρώνων του ιππόκαμπου και μειώνουν τις -φλεγμονώδεις παρενέργειες.

Υπάρχει επίσης ένας τύπος λίπους ωμέγα-6 που ονομάζεται GLA. Το GLA (γάμμα-λινολεϊκό οξύ) μπορεί να ληφθεί ως συμπλήρωμα για υγιή επίπεδα προγεστερόνης.

Βήμα 2: Χρησιμοποιήστε ανταπτογόνα βότανα.

Τα ανταπτογόνα βότανα ενισχύουν την ισορροπία των ορμονών και προστατεύουν από ποικιλία ασθενειών. Εκτός από την ενίσχυση του ανοσοποιητικού και την καταπολέμηση του άγχους, τα διάφορα ανταπτογόνα –  όπως η ασβαγκάντα, τα θεραπευτικά μανιτάρια, η ροδιόλα και ο βασιλικός:

  • Βελτιώνουν τη λειτουργία του θυρεοειδούς (2)
  • Μειώνουν τη χοληστερόλη φυσικά
  • Μειώνουν το άγχος και την κατάθλιψη
  • Μειώνουν τον ρυθμό εκφυλισμού των εγκεφαλικών κυττάρων
  • Σταθεροποιούν τα επίπεδα σακχάρου και ινσουλίνης (3)
  • Ενισχύουν τη λειτουργία των επινεφριδίων

Η Ashwagandha, ιδιαίτερα, μπορεί να είναι εξαιρετικά αποτελεσματική, απομακρύνει τις ελεύθερες ρίζες, ενισχύει τη λειτουργία των επινεφριδίων και βοηθά στο άγχους, το οποίο διαταράσσει ορμόνες όπως η αδρεναλίνη, η κορτιζόλη και η προγεστερόνη.

Ο ιερός βασιλικός (tulsi) βοηθά στη ρύθμιση των επιπέδων κορτιζόλης, λειτουργώντας ως φυσικό φάρμακο για το άγχος, προστατεύσει τα όργανα και τους ιστούς από χημική καταπόνηση, ρύπους και βαρέα μέταλλα, που είναι οδηγούν σε ορμονικές διαταραχές.

Βήμα 3: Αντιμετώπιση συναισθηματικών διαταραχών.

Σύμφωνα με την παραδοσιακή κινεζική ιατρική, τα συναισθήματα επηρεάζουν την υγεία. Ο φόβος θεωρείται ότι προκαλεί ασθένεια των  αναπαραγωγικών οργάνων, των νεφρών, των επινεφριδίων,  επηρεάζοντας τα επίπεδα κορτιζόλης. Δυσάρεστα συναισθήματα, απογοήτευση, ανυπομονησία, μνησικακία επηρεάζουν το ήπαρ, γεγονός που οδηγεί σε διαταραχή των οιστρογόνων, ενώ τα συναισθήματα της ανησυχίας και του άγχους διαταράσσουν τα επίπεδα ινσουλίνης. Η πρακτική του διαλογισμού ή της προσευχής μπορεί να είναι εξαιρετικά ευεργετική, ενώ ο βελονισμός και το μασάζ βελτιώνουν επίσης την ορμονική ισορροπία.

 

Βήμα 4: Χρησιμοποιήστε αιθέρια έλαια.

Μια εναλλακτική λύση προσωπικής ευεξίας είναι η χρήση φυσικών προϊόντων που παρασκευάζονται με συστατικά όπως αιθέρια έλαια, λάδι καρύδας, βούτυρο shea και καστορέλαιο. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα εξής:

  • Φασκόμηλο: Βοηθά στην ισορροπία των επιπέδων των οιστρογόνων ρυθμίζει τον εμμηνορροϊκό κύκλο, βοηθά στη στειρότητα και φαίνεται πως μειώνει τις πιθανότητες καρκίνου της μήτρας και των ωοθηκών, ενώ βοηθά στην κατάθλιψη και το άγχος. (4)

Απελευθερώστε 3-5 σταγόνες στην ατμόσφαιρα, για ισορροπία των ορμονών και ανακούφιση από το άγχος

  • Μάραθο: Τα εντερικά ζητήματα προκαλούν αυτοάνοσες ασθένειες, όπως διαταραχές θυρεοειδούς. Χρησιμοποιήστε αιθέριο έλαιο από μάραθο για να χαλαρώσετε, να βελτιώσετε την πέψη και την υγεία του εντέρου, να ενισχύσετε το μεταβολισμό σας και να καταπολεμήσετε τυχόν φλεγμονές.
  • Λεβάντα: Το αιθέριο έλαιο λεβάντας ενισχύει τη συναισθηματική ισορροπία, βοηθά στην αντιμετώπιση του άγχους και της κατάθλιψης. Προσθέστε 5 σταγόνες αιθέριου ελαίου λεβάντας σε ζεστό λουτρό, εφαρμόστε τοπικά στους στην πλάτη, τον λαιμό, τους καρπούς.
  • Σανδαλόξυλο: Αυτό το αιθέριο έλαιο αυξάνει τη λίμπιντο, μειώνει το στρες, βοηθά στη χαλάρωση, ενισχύσει τη διανοητική κατάσταση. Εισπνεύστε απευθείας από το μπουκάλι, ή αλείψτε με 2-3 σταγόνες τους καρπούς.
  • Θυμάρι: Βελτιώνει την παραγωγή προγεστερόνης και βοηθά στη θεραπεία ή την ανακούφιση των προβλημάτων υγείας όπως στειρότητα, εμμηνόπαυση, κατάθλιψη, ινομυώματα, τριχόπτωση και η αϋπνία.

Προσθέστε 2 σταγόνες σε ένα ζεστό λουτρό ή αλείψτε 2-3 σταγόνες στην κοιλιακή χώρα με ίσα μέρη ελαίου καρύδας.

Βήμα 5: Συμπληρώματα διατροφής.

Ας δούμε μερικά ενδιαφέροντα συμπληρώματα:

  • Έλαιο νυχτολούλουδου: Περιέχει ωμέγα-6 λιπαρά οξέα που ενισχύουν τη συνολική ορμονική λειτουργία. Ανακουφίζει από προεμμηνορροϊκά συμπτώματα και βοηθά στη δημιουργία υγιούς περιβάλλοντος σύλληψης.
  • Βιταμίνη D: Η βιταμίνη D λειτουργεί σχεδόν σαν ορμόνη και βοηθά στη διατήρηση χαμηλών επιπέδων φλεγμονής. Άνθρωποι που ζουν σε σκοτεινές περιοχές συχνά υποφέρουν από εποχική κατάθλιψη και άλλα προβλήματα υγείας. Η ηλιοφάνεια είναι πραγματικά ο καλύτερος τρόπος για να βελτιστοποιήσετε τα επίπεδα βιταμίνης.
  • Ζωμός οστών: Ηρεμεί το πεπτικό σύστημα και παρέχει στο σώμα εύπεπτα θρεπτικά συστατικά. Ο ζωμός οστών περιέχει θεραπευτικές ουσίες όπως κολλαγόνο, προλίνη, γλυκίνη και γλουταμίνη.
  • Προβιοτικά: Τα προβιοτικά βοηθούν στην αποκατάσταση των εντερικών διαταραχών, γεγονός που βοηθά στην εξισορρόπηση των ορμονών. Τα προβιοτικά είναι υγιή βακτηρίδια που μπορούν να βελτιώσουν την παραγωγή και τη ρύθμιση των βασικών ορμονών όπως η ινσουλίνη, η γκρελίνη και η λεπτίνη.

Βήμα 6: Προσοχή στα φάρμακα και την αντισύλληψη.

Ορισμένα φάρμακα διαταράσσον την ισορροπία των ορμονών, προκαλώντας κόπωση, αλλαγές στην όρεξη και στις συνήθειες ύπνου, χαμηλή λίμπιντο, θλίψη και ακόμη και κατάθλιψη. Ορισμένα από αυτά είναι κορτικοστεροειδή, διεγερτικά, στατίνες, αγωνιστές ντοπαμίνης, ρεξινοειδή και γλυκοκορτικοειδή. Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας σχετικά με τις ανεπιθύμητες ενέργειες και αναζητήστε φυσικές εναλλακτικές λύσεις.

Τα αντισυλληπτικά αλλάζουν επίσης τα επίπεδα των ορμονών, αυξάνοντας τα επίπεδα οιστρογόνων σε επικίνδυνα επίπεδα. Καλύτερα να χρησιμοποιήσετε άλλες μεθόδους αντισύλληψης, καθώς το χάπι, σύμφωνα με μελέτες, ενδεχομένως να προκαλέσει:

  • Αιμορραγία μεταξύ των κύκλων
  • Αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού
  • Αυξημένο κίνδυνο μητρορραγίας, πήξης αίματος, καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού επεισοδίου
  • Ημικρανίες
  • Υπέρταση
  • Αύξηση βάρους
  • Πόνους στην πλάτη
  • Αλλαγές διάθεσης
  • Ναυτία
  • Καλοήθεις όγκους του ήπατος
  • Ευαισθησία μαστού

Βήμα 7: Καλύτερος ύπνος.

Ο οργανισμός μας χρειάζεται 7-8 ώρες ύπνου κάθε βράδυ. Η έλλειψη ύπνου ή η διατάραξη του κιρκάδιου ρυθμού συμβάλλουν στην ορμονική διαταραχή, επειδή οι ορμόνες εργάζονται βάσει χρονοδιαγράμματος! Η κορτιζόλη, η κύρια “ορμόνη του στρες”, ρυθμίζεται τα μεσάνυχτα. Η έλλειψη ύπνου, η μακροχρόνια χρήση κορτικοστεροειδών και το χρόνιο στρες ενισχύουν τα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης. Σύμφωνα με μελέτες «Το άγχος μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές στο επίπεδο του ορού πολλών ορμονών, συμπεριλαμβανομένων των γλυκοκορτικοειδών, των κατεχολαμινών, της αυξητικής ορμόνης και της προλακτίνης». Ο ύπνος βοηθάει στην ισορροπία των ορμονών του στρες, χαρίζει ενέργεια και επιτρέπει στο σώμα να αναρρώνει. Το υπερβολικό άγχος και ο κακός ύπνος συνδέονται με υψηλότερα επίπεδα κορτιζόλης, κακή λειτουργία του ανοσοποιητικού, προβλήματα συγκέντρωσης, ευαισθησία στο άγχος, την αύξηση του σωματικού βάρους και την κατάθλιψη. Καλύτερα να πέφτουμε στο κρεββάτι μας έως τις 10 μ.μ. για να αποφύγουμε τυχόν διαταραχές.

Πώς να ελέγξουμε τα επίπεδα ορμονών.

Μπορούμε να δοκιμάσουμε τους εξής τρόπους:

  • Εξέταση σάλιου: Μετρά τα επίπεδα ορμονών όπως οιστρογόνου, προγεστερόνης, τεστοστερόνης, κορτιζόλης και DHEA σε κυτταρικό επίπεδο
  • Εξέταση αίματος: Μετρά τα ελεύθερα (ή ενεργά) και τα συνολικά επίπεδα ορμονών, που δεν ανιχνεύονται με την εξέταση σάλιου.
  • Εξέταση ούρων: Απαιτεί τη συλλογή ούρων για μια περίοδο 24 ωρών και μετρά τα επίπεδα ορμονών καθ΄όλη τη διάρκεια της ημέρας
  • Εξέταση ορμονών που διεγείρουν ωοθυλάκια: Αυτός ο τύπος εξέτασης χρησιμοποιείται για τη μέτρηση της ορμονικής κατάστασης των γυναικών σε φάση εμμηνόπαυσης.

Προφυλάξεις κατά τη θεραπεία των ορμονικών διαταραχών. Οι φυσικές θεραπείες βοηθούν στην αποκατάσταση των ορμονών, ίσως και στη θεραπεία τυχόν ασθένειας, αλλά δεν υποκαθιστούν την ιατρική παρακολούθηση.


Ορμονικές διαταραχές με λίγα λόγια…

  • Οι ορμονικές διαταραχές πλήττουν πολλά εκατομμύρια ανθρώπων, προκαλώντας παρενέργειες όπως διαβήτης, διαταραχές του θυρεοειδούς, ανωμαλίες εμμήνου ρύσεως, στειρότητα, χαμηλή τεστοστερόνη.
  • Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν αίσθημα αγωνίας, κόπωση, ευερεθιστότητα, απώλεια ή αύξηση βάρους, αλλαγές στον ύπνο και στη λίμπιντο
  • Οι αιτίες για ορμονικές διαταραχές είναι η κακή εντερική λειτουργία, οι φλεγμονές, το στρες, η γενετική προδιάθεση, η τοξικότητα.
  • Οι φυσικές θεραπείες περιλαμβάνουν σωστή διατροφή, κατανάλωση ωμέγα-3 λιπαρών, καλό ύπνο, άσκηση και έλεγχο του στρες.

Διαβάστε επίσης: Αυτές οι 2 Ασκήσεις Γιόγκα Βοηθούν να Επαναφέρετε και να Διατηρήσετε την Υγεία του Θυρεοειδή

Κείμενο – Απόδοση, Λ.Τ.