Το άγχος δεν κάνει διακρίσεις. Είναι μια νευρική διαταραχή που πλήττει τους ενήλικες αλλά και τα παιδιά (παιδικο άγχος). Ωστόσο, υπάρχουν διαφορές στον τρόπο που βιώνουν το άγχος τα παιδιά και οι ενήλικες.

Σε σύγκριση με τα παιδιά, οι ενήλικες μπορούν να εκφράσουν καλύτερα πώς αισθάνονται. Ακόμη και όταν τα παιδιά διαμαρτύρονται για διάφορες καταστάσεις, όπως στομαχικές διαταραχές ή πονοκεφάλους, η διαταραχή άγχους πιθανότατα δεν είναι το πρώτο πράγμα που μπορεί να σκεφτεί ένας γονέας.

Το άγχος είναι φυσικό και αναπόφευκτο μέρος της ανάπτυξης. Τα συμπτώματα που το συνοδεύουν είναι απλά μια αντίδραση «πάλης ή φυγής» του σώματος.

Νέα βιώματα, ή νέες εμπειρίες – από τις οποίες η σχολική ζωή είναι γεμάτη – μπορούν συχνά να οδηγήσουν σε συστολή, φόβο και άλλα συναισθήματα άγχους. Τέτοιου είδους καταστάσεις ενδεχομένως να προκαλέσουν αλλαγές στη συμπεριφορά του παιδιού, στη διάθεση και στις συνήθειες φαγητού ή ύπνου.

Σύμφωνα με την Ένωση Άγχους και Κατάθλιψης των Η.Π.Α. (ADAA), το ποσοστό παιδιών που υποφέρουν από άγχος αυξάνεται συνεχώς. Οι διαταραχές άγχους επηρεάζουν σήμερα το 25,1% των παιδιών ηλικίας 13 έως 18 ετών στις Ηνωμένες Πολιτείες. (1)

«Οι έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά που υποφέρουν από διαταραχές άγχους κινδυνεύουν από κακές σχολικές επιδόσεις, απουσία κοινωνικών βιωμάτων και κατάχρηση ουσιών».

Οι γονείς και οι δάσκαλοι γνωρίζουν ότι η ταυτοποίηση μιας δύσκολης, στρεσογόνας, για τα παιδιά, κατάστασης μπορεί να είναι μια πρόκληση.

Ενδεχομένως να αγνοούν πώς να αναγνωρίσουν τα συμπτώματα, είτε φοβούνται να επισκεφθούν έναν γιατρό – σε κάθε περίπτωση όμως είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τα πιθανά σημάδια στρες, ήδη από την παιδική ηλικία.

Σημάδια ότι το παιδί μας μπορεί να υποφέρει από άγχος!

Επειδή αυτά τα σημάδια και τα συμπτώματα μπορεί να είναι ήπια, ή να είναι εύκολο να τα αγνοήσει κανείς, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι εξαρτάται από εμάς, τους ενήλικες, να αφουγκραζόμαστε και να παρακολουθούμε στενά τι συμβαίνει στον παιδικό ψυχισμό.

«Πολλές φορές, ένας πόνος έρχεται μαζί με συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους», λέει η ψυχίατρος Veena Ahuja, MD. (2) «Σε κάθε περίπτωση, αν επιλύσετε πρώτα τα υποκείμενα ιατρικά ζητήματα, ενδεχομένως να ανακουφιστεί το παιδί από την κατάθλιψη και το άγχος».

 

Ας δούμε τρεις τομείς τους οποίους πρέπει να γνωρίζετε, σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες του Κέντρου Εκπαίδευσης και Υποστήριξης Παιδικού Άγχους του UCLA (CARES), John Piacentini, Ph.D., και Lindsey Bergman, Ph.D. (3)

1) Συναισθηματικά σημάδια παιδικού άγχους.

  • Συχνές φωνές
  • Υπερευαισθησία
  • Θυμώνει χωρίς σαφή λόγο
  • Φοβάται να κάνει λάθη (ακόμη και μικρά)
  • Γίνεται πολύ ανήσυχο πριν/κατά τη διάρκεια των εξετάσεων
  • Έχει κρίσεις πανικού (ή φοβάται ότι έχει κρίσεις πανικού)
  • Έχει φοβίες και υπερβολικούς φόβους
  • Ανησυχεί για πράγματα που είναι πολύ μακρινά στο μέλλον
  • Ανησυχεί ή φοβάται όταν το μεταφέρετε από το ένα μέρος στο άλλο.
  • Συχνά έχει εφιάλτες για την απώλεια ενός γονέα ή ενός αγαπημένου προσώπου
  • Αφήνει τις ανησυχίες και τος φόβους να το αποσπάσουν από το παιχνίδι
  • Έχει ιδεοληψίες ή ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές
  • Καταρρέει ή εξοργίζεται

2) Συμπεριφορικά σημάδια άγχους στα παιδιά.

  • Ρωτάει συνεχώς «Τι θα γίνει αν;»
  • Αποφεύγει τη συμμετοχή κατά τη διάρκεια του μαθήματος ή άλλων δραστηριοτήτων μέσα στην τάξη
  • Παραμένει σιωπηλό ή προβληματισμένο κατά την ομαδική εργασία
  • Αναζητά δικαιολογίες για να ξεφύγει από το σχολείο
  • Παραμένει μόνο στην τάξη, ή μένει μόνο κατά τη διάρκεια του γεύματος ή του διαλείμματος
  • Αποφεύγει κοινωνικές επαφές με συμμαθητές μετά το σχολείο ή τα σαββατοκύριακα
  • Δρα συναισθηματικά ή εξοργίζεται όταν αποχωρίζεται γονείς και αγαπημένα πρόσωπα
  • Επιδιώκει συνεχώς την αναγνώριση από φίλους, γονείς και εκπαιδευτικούς
  • Παραδίδει τα όπλα πριν καν δοκιμάσει κάτι

Όπως προαναφέρθηκε, τα παιδιά μπορεί να δυσκολεύονται να εκφράσουν έναν σωματικό πόνο. Έτσι, αυτός ο κατάλογος είναι ιδιαίτερα σημαντικός και πρέπει να τον λάβουμε σοβαρά υπ΄όψιν.

3) Σωματικά σημάδια παιδικού άγχους.

  • Παραπονιέται συχνά για πονοκέφαλο ή πόνο στο στομάχι
  • Δεν τρώει σνακ ή γεύμα στο σχολείο
  • Αποφεύγει ξένες τουαλέτες, εκτός εκείνη του σπιτιού
  • Φέρεται αποσπασματικά, ανήσυχα, υπερκινητικά ή νευρικά (ακόμα και χωρίς διάγνωση Δ.Ε.Π.Υ.)
  • Ιδρώνει ή κινείται σπασμωδικά όταν φοβάται, ή αντιμετωπίζει νέες καταστάσεις
  • Οι μύες είναι σε συνεχή ένταση
  • Δεν μπορεί εύκολα να κοιμηθεί ή να παραμείνει σε κατάσταση ύπνου

Σύμφωνα με μελέτες, ο πόνος στο στομάχι και ο πονοκέφαλος συνδέονται με το παιδικό άγχος

 

Ο Dr.John V. Campo, συνεργάτης του Ψυχιατρικού Ινστιτούτου και της Κλινικής του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου του Πίτσμπουργκ – ισχυρίζεται ότι ο πόνος στο στομάχι μπορεί να σημαίνει ότι ορισμένα παιδιά πάσχουν από άγχος και κατάθλιψη.

Σε μια μελέτη που έγινε το 2004 και δημοσιεύτηκε σε ειδικά περιοδικά, ο Campo και η ερευνητική του ομάδα ανέλυσαν ιατρικά αρχεία 80 παιδιών και εφήβων. Ενώ τα 42 είχαν χρόνιο στομαχικό άλγος, τα υπόλοιπα παιδιά δεν είχαν κανένα σύμπτωμα στο στομάχι. Αυτό που βρήκαν ήταν εντυπωσιακό: (4)

  • Το 81% της ομάδας που έπασχε από πόνο στο στομάχι (ειδικά σε ηλικίες 12 ετών και κάτω) εμφάνισαν διαταραχές άγχους ή κατάθλιψης.
  • Το 79% των ατόμων με χρόνιο στομαχικό άλγος υπέφερε από μια διαταραχή άγχους – συνήθως διαταραχή άγχους αποχωρισμού, γενικευμένη διαταραχή άγχους ή κοινωνικές φοβίες.
  • Το 43% των ασθενών με χρόνιο στομαχικό άλγος διαγνώστηκαν με κάποια μορφή κατάθλιψης (31% των οποίων είχαν σοβαρή κατάθλιψη)
  • Οι διαταραχές άγχους ξεκίνησαν συνήθως στην ηλικία των 9 ετών (δηλ. περίπου τρία χρόνια πριν την έναρξη του χρόνιου στομαχικού άλγους)
  • Σε σύγκριση με την άλλη ομάδα, τα παιδιά με στομαχικό άλγος ήταν πιο πιθανό να αναπτύξουν προβλήματα συμπεριφοράς και αποδιοργάνωσης μέσα στην τάξη

Σύμφωνα με μια μελέτη του 2015, υπάρχει συσχετισμός μεταξύ πονοκεφάλων και κατάθλιψης και διαταραχής άγχους. (5)

Οι ερευνητές ανέλυσαν 720 παιδιά ηλικίας 7 έως 17 ετών που επισκέφθηκαν την κλινική παιδιατρικής νευρολογίας για πονοκεφάλους και στη συνέχεια τα επεισόδια αυτά παραπέμφθηκαν σε παιδοψυχιατρική κλινική.

Με βάση τα ευρήματα, τα παιδιά και οι έφηβοι που εμφανίζουν πονοκεφάλους πρέπει να εξετάζονται για κατάθλιψη και διαταραχή άγχους.

 

«Εννέα ασθενείς είχαν πονοκεφάλους και κλινικά υψηλή συνολική βαθμολογία αναφορικά με ψυχιατρικά συμπτώματα. Η μέση ηλικία στη διάγνωση κεφαλαλγίας ήταν 11,7 έτη και το 57% ήταν αγόρια. Η μέση διάρκεια της κεφαλαλγίας ήταν 11,5 μήνες. Ποσοστό 8% των ασθενών διαγνώστηκαν με ψυχιατρικές διαταραχές συμπεριλαμβανομένης της μείζονος κατάθλιψης (1,7%) [και] γενικευμένης διαταραχής άγχους (1,1%)».

Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά που υποφέρουν από άγχος;

Το ADAA περιγράφει επτά δράσεις που μπορούν να κάνουν οι γονείς και οι παππούδες στο σπίτι για να βοηθήσουν ένα παιδί που μπορεί να παλεύει με το άγχος. (6)

    1. Δώστε ιδιαίτερη προσοχή στα συναισθήματα και τις κουβέντες του παιδιού σας. Μπορούν να είναι πολύ σημαντικά και ευαίσθητα και, τότε, δεν θα πρέπει να τα αγνοήσετε.
    2. Όταν το παιδί σας ανησυχεί, κάντε τα αδύνατα δυνατά να παραμείνετε ήρεμοι. Είναι δύσκολο να βοηθήσετε το παιδί να παραμείνει ήρεμο εάν είστε και οι δυο σε κατάσταση ανησυχίας.
    3. Αναγνωρίστε και επαινείστε μικρά επιτεύγματα. Μπορεί να ακούγεται κλισέ, αλλά τα μικρά πράγματα είναι αυτά που σηματοδοτούν τις μεγάλες διαφορές. Μερικές φορές ένα επεισόδιο άγχους μπορεί να αποκατασταθεί η να εξομαλυνθεί από μια έκρηξη θετικής ενέργειας στη ζωή ενός παιδιού.
    4. Μην τιμωρείτε τα λάθη ή την έλλειψη προόδου. Κάθε λάθος που γίνεται είναι μια ευκαιρία για ανάπτυξη και βελτίωση. Κάθε φορά που τιμωρείτε λάθη ή την έλλειψη προόδου, τα παιδιά θα φοβούνται και δεν θα τολμούν.
  1. Να είστε ευέλικτοι. Δηλαδή, προσπαθήστε να διατηρήσετε μια κανονική καθημερινότητα και ρουτίνα.
  2. Διαφοροποιήστε τις προσδοκίες σας κατά τη διάρκεια δύσκολων περιόδων στη ζωή του παιδικού. Δεν πάνε τα πάντα βάσει προγράμματος κάθε φορά που εμείς το έχουμε προγραμματίσει, οπότε η προσαρμοστικότητα είναι μια σημαντική δεξιότητα.
  3. Σχέδιο ευέλικτης μετάβασης. Τι είναι αυτό; Για παράδειγμα, φροντίστε να δώσετε στο παιδί σας επιπλέον χρόνο, εάν είναι δύσκολο να φτάσετε στο σχολείο.

 

Σε κάθε περίπτωση, οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να προσέχουμε κάθε ανεπαίσθητη αλλαγή στη συμπεριφορά των παιδιών ή των μαθητών μας. Καλύτερα να αφουγκραζόμαστε τι μπορεί να συμβαίνει στις ευαίσθητες παιδικές ψυχές, πριν οδηγηθούμε σε καταστάσεις που επιλύονται δύσκολα και επίπονα.

Κείμενο – Απόδοση, Λ.Τ.

Διαβάστε επίσης: 11 Φράσεις κλειδιά που λένε τα παιδιά και σημαίνουν «έχω άγχος»!

Για περισσότερα νέα σχετικά με Ψυχολογία & Αυτοβελτίωση κάντε like στην σελίδα στο facebook
Spirit Alive - Ψυχολογία & Αυτοβελτίωση