Η παιδική παχυσαρκία είναι μείζον πρόβλημα ειδικά στις ανεπτυγμένες, αλλά και στις αναπτυσσόμενες, χώρες και οφείλεται επί το πλείστον στην πληθώρα ανθυγιεινών τροφών. Έτσι, δυστυχώς, σύμφωνα με μελέτες ένα στα πέντε παιδιά στις Η.Π.Α. είναι παχύσαρκα ήδη από το δημοτικό.
Η παιδική παχυσαρκία αυξάνει τις πιθανότητες ενός υπέρβαρου εφήβου και ενήλικα, ενώ συνδέεται επίσης με κοινωνικά προβλήματα και ασθένειες, οπότε οι γονείς πρέπει να είναι σε εγρήγορση για να αποφύγουν αυτή την επικίνδυνη κατάσταση. Τα καλά νέα είναι ότι η παχυσαρκία μπορεί να αποφευχθεί, ενώ υπάρχουν λύσεις έτσι ώστε ακόμη και ένα παχύσαρκο παιδί να ανακτήσει το φυσιολογικό του βάρος.
Ας δούμε ποιοι παράγοντες οδηγούν σε παιδική παχυσαρκία, ποιες είναι οι επιπτώσεις για την υγεία τους και πώς προσδιορίζεται η παχυσαρκία. Παράλληλα, προτείνονται πρακτικές λύσεις προστασίας ή αποκατάστασης του φυσιολογικού βάρους!
Πώς θα καταλάβουμε ότι το παιδί μας είναι παχύσαρκο!
Η παιδική παχυσαρκία δεν είναι πάντα εύκολο να γίνει αντιληπτή, κυρίως επειδή τα παιδιά μεγαλώνουν με διαφορετικούς ρυθμούς και η ποσότητα σωματικού λίπους αλλάζει με την ηλικία. Σύμφωνα με μελέτες 80% των γονέων ισχυρίζονται ότι τα παιδιά τους έχουν φυσιολογικό βάρος όταν πραγματικότητα είναι υπέρβαρα [2].
Ένας αξιόπιστος τρόπος μέτρησης είναι ο υπολογισμός του δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ). Ο ΔΜΣ μετράει το σωματικό βάρος σε σχέση με το ύψος. Ο ΔΜΣ για παιδιά και εφήβους κατηγοριοποιείται από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) χρησιμοποιώντας τη μονάδα μέτρησης που ονομάζεται εκατοστημόριο. Οι μετρήσεις έχουν ως εξής:
- 5- 84 εκατοστημόρια: υγιές βάρος
- 85 – 94 εκατοστημόρια: υπέρβαρο
- 95 – 99,99 εκατοστημόρια: παχύσαρκα
Ας δούμε μερικές ενδείξεις που θα σας βοηθήσουν να αντιληφθείτε εάν τα παιδιά σας αντιμετωπίζουν πρόβλημα βάρους:
- Όταν φαίνονται σωματικά μεγαλύτερα από τα άλλα παιδιά στην τάξη τους
- Όταν το μέγεθος ρούχων είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό της ηλικίας τους
- Όταν καταναλώνουν την ίδια ποσότητα (ή περισσότερη) τροφής με τους ενήλικες
- Όταν εξαντλούνται εύκολα από τη σωματική άσκηση
- Όταν δεν κάνουν υγιεινή διατροφή και προτιμούν τα ανθυγιεινά τρόφιμα
- Όταν θέλουν να βλέπουν τηλεόραση για πάνω από τρεις ώρες την ημέρα
- Όταν είναι πάντα πεινασμένα.
Εάν παρατηρείτε κάποια από αυτά τα χαρακτηριστικά στο παιδί σας, συμβουλευθείτε τον παιδίατρο για να δείτε πώς θα το αντιμετωπίσετε.
Τι προκαλεί την παιδική παχυσαρκία.
Η παιδική παχυσαρκία προκαλείται από διάφορους παράγοντες, όπως ο τρόπος ζωής, τα ψυχολογικά προβλήματα και το οικογενειακό ιστορικό. Ωστόσο, οι κύριες αιτίες της παχυσαρκίας περιορίζονται σε δύο βασικούς παράγοντες – πολυφαγία και έλλειψη άσκησης.
Ας δούμε ορισμένες βασικές αιτίες της παιδικής παχυσαρκίας.
- Οικογενειακό ιστορικό.
Η φράση «κατά μάνα, κατά κύρη» ισχύει και για το σωματικό βάρος. Ο γενετικός παράγοντας είναι μια βασική αιτία της παχυσαρκίας, επομένως, τα παιδιά παχύσαρκων γονέων είναι πιο επιρρεπή [3].
Ωστόσο, αν και τα γονίδια παίζουν σημαντικό ρόλο, εξίσου σημαντικό ρόλο έχει και η διατροφή στον προσδιορισμό των γονιδίων που εκδηλώνονται, συμπεριλαμβανομένου του γονιδίου που είναι υπεύθυνο για την παχυσαρκία.
- Εθισμός σε ανθυγιεινή διατροφή.
Το γεγονός ότι είναι εύκολο για τα παιδιά να καταναλώσουν ανθυγιεινές τροφές (junk όπως τα ξέρουμε) είναι ένας βασικός παράγων για την ανάπτυξη παχυσαρκίας. Και όλοι ξέρουμε πόσο δύσκολο είναι να αντισταθούμε σε αυτές της υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και ζάχαρη τροφές.
Δυστυχώς, σύμφωνα με μελέτες είναι η κύρια αιτία εθισμού σε παιδιά όσο και σε ενήλικες [4]. Οι ανεπιθύμητες τροφές διεγείρουν τα κέντρα ανταμοιβής του εγκεφάλου, η οποία οδηγεί σε εθισμό, οπότε [5] η παχυσαρκία είναι σχεδόν αναπόφευκτη.
- Αντίσταση στην ινσουλίνη.
Η ινσουλίνη είναι μια σημαντική ορμόνη που ελέγχει την αποθήκευση ενέργειας, υπεύθυνης για την αποθήκευση περισσότερου λίπους στα λιπώδη κύτταρα, με αποτέλεσμα την αύξηση του βάρους. Το υπερβολικό θερμιδικό περιεχόμενο μιας ανθυγιεινής διατροφής οδηγεί σε αντίσταση στην ινσουλίνη αυξάνοντας τα επίπεδα ινσουλίνης στο σώμα και αυτό έχει ως αποτέλεσμα περισσότερη ενέργεια να αποθηκεύεται ως λίπος. [6]
Σύμφωνα με μελέτες υπάρχει συσχετισμός μεταξύ υψηλού επιπέδου ινσουλίνης και ανάπτυξης παχυσαρκίας [7]. Για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα της ινσουλίνης, μπορούμε να αυξήσουμε την πρόσληψη φυτικών ινών και να μειώσουμε τα ραφιναρισμένα σάκχαρα. [8]
- Έλλειψη άσκησης.
Η άσκηση για τη διατήρηση υγιούς βάρους είναι απαραίτητος παράγων, επειδή η σωματική άσκηση βοηθάει στο κάψιμο θερμίδων. [9] Η ανεξέλεγκτη πρόσβαση σε τηλεοπτικές εκπομπές και βιντεοπαιχνίδια είναι υπεύθυνη για την έλλειψη άσκησης, γεγονός που οδηγεί σε παχυσαρκία.
Διαβάστε επίσης: Η Επαφή με τη Φύση Μειώνει την Παχυσαρκία και την Κατάθλιψη
Οι σοβαρές παρενέργειες της παιδικής παχυσαρκίας.
Ας δούμε ορισμένες σοβαρές παρενέργειες της παιδικής παχυσαρκίας:
- Ανάπτυξη κινδύνου για διαβήτη τύπου 2.
Τα υπέρβαρα ή παχύσαρκα παιδιά έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 2. [10] Ο διαβήτης τύπου 2 εμφανίζεται όταν ο οργανισμός δεν είναι σε θέση να μεταβολίσει σωστά τη γλυκόζη, οδηγώντας σε σοβαρά προβλήματα, όπως νευρικές βλάβες, δυσλειτουργία των νεφρών και οφθαλμολογικές ασθένειες.
- Αυξημένος κίνδυνος καρδιακών νοσημάτων.
Τα υψηλά επίπεδα κακής χοληστερόλης και η αυξημένη αρτηριακή πίεση είναι συνηθισμένες επιπλοκές της παιδικής παχυσαρκίας. Δυστυχώς, έτσι αυξάνεται ο κίνδυνος ανάπτυξης καρδιακών παθήσεων, που ίσως οδηγήσουν σε έμφραγμα ή εγκεφαλικό επεισόδιο.
- Αυξημένος κίνδυνος άσθματος.
Το άσθμα εμφανίζεται όταν οι αεραγωγοί του πνεύμονα προσβάλλονται από φλεγμονές, κατάσταση που συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με την παχυσαρκία. Αν και ο λόγος αυτής της σχέσης εξακολουθεί να είναι ασαφής, σύμφωνα με μελέτες η παχυσαρκία μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο άσθματος [11].
- Πόνος στις αρθρώσεις
Ο πόνος στις αρθρώσεις είναι ένα περαιτέρω σύνηθες πρόβλημα στην παιδική παχυσαρκία. Ο λόγος για αυτό είναι μάλλον απλός – τα οστά δυσκολεύονται να σηκώσουν υπερβολικό βάρος και οδηγούνται σε «κόπωση». Ωστόσο, ο πόνος στις αρθρώσεις μειώνεται με την απώλεια βάρους.
- Διαταραχές ύπνου
Τα παχύσαρκα παιδιά υποφέρουν από διάφορες διαταραχές ύπνου, όπως ροχαλητό και άπνοια (διακοπή της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου). Αυτά οφείλονται συνήθως στην ύπαρξη λίπους γύρω από τον αυχένα, το οποίο φράσσει τους αεραγωγούς κατά τη διάρκεια του ύπνου.
- Κοινωνικά προβλήματα.
Τα παχύσαρκα παιδιά συχνά πέφτουν θύματα εκφοβισμού στο σχολείο και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη, μειωμένη αυτοεκτίμηση και κοινωνική απομόνωση. Δυστυχώς, τέτοιες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσουν σε διαταραχές κατά την ενηλικίωση, ακόμα και σε αυτοκτονία.
Διαβάστε επίσης: 11 Φράσεις κλειδιά που λένε τα παιδιά και σημαίνουν «έχω άγχος»!
Πώς αντιμετωπίζουμε την παιδική παχυσαρκία.
Η κατάσταση μπορεί να αποκατασταθεί και το παιδί να αποκτήσει ένα φυσιολογικό για την ηλικία του βάρος.
Ίσως δεν είναι και τόσο εύκολο για τα παιδιά να υποστούν μια αλλαγή του τρόπου ζωής, ειδικά εάν έχουν συνηθίσει σε συγκεκριμένη διατροφή. Ας δούμε με ποιους τρόπους μπορούμε να βοηθήσουμε ένα παχύσαρκο παιδί:
- Αλλάζουμε από σήμερα τις διατροφικές μας συνήθειες.
Αυτό είναι η πιο σημαντική αλλαγή, καθώς βασική αιτία της παχυσαρκίας είναι η κακή διατροφή. Η σωστή διατροφή είναι το κλειδί για την απώλεια βάρους [12]. Δεδομένου ότι τα παιδιά καταναλώνουν αυτό που εμείς αγοράζουμε, η σωστή διατροφή και η φυσιολογική κατάσταση του παιδιού εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τους γονείς. Αρχικά, ας απαλλαγούμε από επεξεργασμένα τρόφιμα, όπως γλυκά, αναψυκτικά, τσιπς και τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε άλατα, λίπη ή ζάχαρη.
Στη συνέχεια, ας εντάξουμε στην καθημερινότητά μας τροφές υγιεινές και σπιτικά μαγειρεμένες, όπως:
- Φρέσκα φρούτα και λαχανικά
- Προϊόντα ολικής άλεσης, καστανό ρύζι κλπ.
- Άπαχες πρωτεΐνες, π.χ. ψάρια και κοτόπουλο.
- Γαλακτοκομικά χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά π.χ. αποβουτυρωμένο γάλα, γιαούρτι κ.λπ.
Ενδεχομένως να χρειαστεί να συμβουλευτείτε έναν διατροφολόγο για να σας βοηθήσει να επιλέξετε μια σειρά υγιεινών γευμάτων.
- Σωματική άσκηση.
Η σωματική άσκηση είναι εξίσου σημαντική με την υγιεινή διατροφή για αποτελεσματική απώλεια βάρους. Ωστόσο, ίσως δεν είναι δελεαστικό το γυμναστήριο για ένα παιδί, οπότε μπορείτε να επιλέξετε ένα άθλημα που να το ευχαριστεί και να το διασκεδάζει. Εντούτοις, για αρχή είναι καλύτερα να ξεκινήσετε με τουλάχιστον μία ώρα σωματικής άσκησης καθημερινά, με σετ ασκήσεων 5-10 λεπτών που θα εκτελούνται καθ ‘όλη τη διάρκεια της ημέρας. [13]
- Οργανώστε περισσότερες οικογενειακές δραστηριότητες.
Οι δραστηριότητες μπορεί να είναι εξίσου διασκεδαστικές για όλους μας. Η συχνή συμμετοχή σε δραστηριότητες που απολαμβάνει ολόκληρη η οικογένεια είναι ένας πολύ καλός τρόπος φυσικής άσκησης για όλους και για το παχύσαρκο παιδί.
Τι πιο όμορφο να πηγαίνουμε για πεζοπορία, ή για κολύμπι με τα παιδάκια μας, ή να οργανώνουμε διαφορετικές δραστηριότητες καθώς έτσι δεν τα βοηθάμε μόνο να χάσουν κιλά, αλλά τους δίνουμε την ευκαιρία να δουν από πρώτο χέρι πόσο σημαντική είναι η άσκηση.
- Περιορίζουμε τον χρόνο παρακολούθησης τηλεόρασης.
Μπορεί η τηλεόραση να είναι μια πολύ καλή baby-sitter όσο εμείς μαγειρεύουμε, ή δουλεύουμε, αλλά η τηλεόραση, τα βιντεοπαιχνίδια ή η χρήση smart phones μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση βάρους στα παιδιά.
Αυτό συμβαίνει κατ΄αρχάς διότι, πολλή ώρα μπροστά σε μια οθόνη σημαίνει λιγότερος χρόνος άσκησης και δεύτερον, σημαίνει σνακ, σοκολάτες, τσιπς και άλλα ανθυγιεινά τρόφιμα, πράγμα που επιδεινώνει την παχυσαρκία [14].
Οπότε, καλύτερα να περιορίσουμε την τηλεόραση ή τα βιντεοπαιχνίδια σε μία ώρα την ημέρα – δύσκολο, αλλά απαραίτητο!
Πώς να βοηθήσουμε το παιδί μας να παραμείνει υγιές και να διατηρήσει ένα φυσιολογικό βάρος.
Η πρόληψη είναι καλύτερη από τη θεραπεία. Ας δούμε με ποιους τρόπους μπορούμε να βοηθήσουμε το παιδί μας να διατηρήσει ένα κανονικό βάρος:
- Απομακρύνουμε τα επικίνδυνα τρόφιμα από τα συρτάρια και το ψυγείο.
Το πρώτο βήμα για μια υγιεινή διατροφή είναι να απομακρύνουμε τις ανθυγιεινές τροφές από την τροφοθήκη και το ψυγείο. Αντιθέτως, ας προμηθευτούμε φρούτα και λαχανικά και υγιεινά σνακ.
- Μαγειρεύουμε υγιεινά και νόστιμα γεύματα.
Όλοι μας θέλουμε το φαγητό μας να είναι γευστικό και υγιεινό. Δεν είναι δύσκολο, όσο κι αν έτσι νομίζουμε. Μπορούμε να μαγειρέψουμε μακαρόνια ολικής με σάλτσα από λαχανικά, χωρίς βούτυρο, αλλά με ελαιόλαδο, άπαχα τυριά, σαλάτες, ψητό κρέας, λευκό ή κόκκινο σε συνδυασμό με βραστά λαχανικά ή καστανό ρύζι.
- Αποφύγετε τη χρήση μεγάλων μερίδων
Καλύτερα να ξεκινήσουμε σταδιακά να μειώνουμε τις μερίδες των γευμάτων σε μερίδες εστιατορίου κι ας περιμένουμε από το παιδί να ζητήσει λίγη παραπάνω ποσότητα. Έτσι, ελέγχουμε καλύτερα την ποσότητα των γευμάτων που καταναλώνουν.
- Γεύμα σε πακέτο.
Ο προγραμματισμός των εβδομαδιαίων σχολικών γευμάτων δεν μας βοηθά μόνο να εξοικονομούμε χρήματα, αλλά βοηθά το παιδί να αποκτήσει υγιεινές διατροφικές συνήθειες, καθώς εμείς ελέγχουμε την διατροφή του.
- Περισσότερος ύπνος βοηθά.
Ο ύπνος είναι μια από τις πιο σημαντικές λειτουργίες και βοηθά στην αποφυγή και πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας. [15] Σύμφωνα με μελέτες η έλλειψη ύπνου μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική αύξηση βάρους στα παιδιά. [16]
- Ας φροντίσουμε να παραμείνουν απασχολημένα
Έχετε σκεφτεί πως οι δουλειές του σπιτιού είναι ένα είδος γυμναστικής;. Δραστηριότητες όπως το κούρεμα γκαζόν, το καθάρισμα του σπιτιού και το στρώσιμο του κρεβατιού βοηθούν τα παιδιά να ασκούνται χωρίς να το καταλαβαίνουν.
- Ας δώσουμε το καλό παράδειγμα.
Αυτό είναι ίσως το πιο σημαντικό πράγμα που μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε τα παιδιά μας – δίνοντας το καλό σωστό παράδειγμα. Τα παιδιά μαθαίνουν βιωματικά από εμάς κι όχι από την τηλεόραση. Αν θέλουμε να τρώνε υγιεινά, πρέπει πρώτοι εμείς να εντάξουμε το μπρόκολο – γευστικά μαγειρεμένο – στη διατροφή μας, πρέπει εμείς να ασκούμαστε, πρέπει εμείς να είμαστε το πρότυπό τους!
Τελική σημείωση
Μπορεί η παιδική παχυσαρκία να αποτελεί σοβαρή απειλή, αλλά μπορούμε να την προλάβουμε και να βοηθήσουμε τα παιδιά να ανακτήσουν το φυσιολογικό τους βάρος.
Αρχικά, ας ξεκινήσουμε νέες διατροφικές συνήθειες, εντάσσοντας σταδιακά στο διατροφολόγιό μας φρούτα, λαχανικά, λευκό κρέας και προϊόντα ολικής άλεσης.
Στη συνέχεια μπορούμε να βρούμε διασκεδαστικούς τρόπους άθλησης και απασχόλησης, που θα τα ενθαρρύνουν να ασκούνται και να ελέγχουν το βάρος τους καλύτερα.
Ας μην ξεχνάμε όμως ότι τίποτε δεν γίνεται εάν δεν το θέλουμε εμείς οι γονείς. Γι΄ αυτό, ας σηκωθούμε από τον καναπέ μας, ας βάλουμε τις φόρμες μας και ας τρέξουμε στο διπλανό πάρκο παρέα με τα παιδιά και τον σκύλο μας!
Ας αντικαταστήσουμε τις σοκολάτες με φρούτα και υγιεινά σνακ, μαγειρεύοντας νόστιμα λαχανικά με διάφορους τρόπους και πολλή αγάπη! Ας ξεκινήσουμε σήμερα! Αν δοκιμάσουμε όλους αυτούς τους τρόπους, ξεκινώντας από εμάς, σίγουρα θα δούμε σύντομα αλλαγές στη ζυγαριά του παιδικού δωματίου!
Κείμενο – Απόδοση, Λ.Τ.
Πηγές:
